COP29-a ev sahibliyi etmək Azərbaycanın yaşıl keçid istiqamətində səylərinin nəticəsidir
Müasir beynəlxalq münasibətlər sistemində etibarlı tərəfdaş kimi tanınan Azərbaycan Cənubi Qafqazın lider dövləti olmaqla yanaşı, bölgənin iqtisadi, siyasi və humanitar mərkəzi kimi çıxış edir. Ölkəmizin artıq beynəlxalq səviyyəli tədbirlərin keçirilməsində kifayət qədər təcrübəsi var. Buna misal olaraq, Formula 1 Azərbaycan Qran-Prisini, “Eurovision” mahnı müsabiqəsini, I Avropa və IV İslam Həmrəyliyi oyunlarını, Bakı Beynəlxalq Humanitar, Mədəniyyətlərarası Dialoq, Qlobal Bakı və Qlobal Media forumlarını, Dini Liderlərin Zirvə toplantısını, 2011-ci ilin oktyabrında Azərbaycanın 155 ölkənin səsini qazanaraq BMT Təhlükəsizlik Şurasına qeyri-daimi üzv seçilməsi və iki il ərzində uğurlu fəaliyyəti böyük uğur idi. 2019-cu ildən etibarən Azərbaycan Qoşulmama Hərəkatının üzv ölkələrinin yekdil qərarı ilə QH-yə sədrliyi həyata keçirməyə başlayıb. Azərbaycanın sədrliyi dövründə QH-nin beynəlxalq aləmdə nüfuzunun artması və səmərəli fəaliyyəti ölkəmizin hərəkata sədrliyinin daha bir il uzadılmasına səbəb olub. 21-ci əsrdə dünyanın ən böyük pandemiyası - COVID-19-un yayılması zamanı Prezident İlham Əliyevin təşəbbüsü ilə QH pandemiya ilə mübarizədə qlobal lider rolunu öz üzərinə götürüb və dünya ictimaiyyətini bu təhdidlə mübarizədə səfərbər edib. Azərbaycanın təşəbbüsü ilə QH tərəfindən həm BMT İnsan Hüquqları Şurasında, həm də Baş Assambleyada “COVID-19 pandemiyası ilə mübarizədə bütün ölkələr üçün peyvəndlərə bərabər, məqbul qiymətə, vaxtında və universal əlçatanlığın təmin edilməsi”nə dair qətnamələr qəbul edilib. Məhz Türk Dövlətləri Təşkilatının güclənməsi və nüfuzunun artmasında İlham Əliyev və Azərbaycan faktoru da çox böyük hadisədir.
2024 –cü ildə isə COP-29-un məhz Azərbaycanda keçirilməsi cənab İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə ölkəmizin beynalxalq arenalarda durmadan artan nüfuzunun göstəricisidir. Azərbaycanın COP29-a ev sahibliyini 2024-cü ilin ən mühüm hadisəsi və ölkənin yaşıl iqtisadiyyata keçid strategiyasının məntiqi davamı kimi qiymətləndirmək olar. Azərbaycan Prezidentinin Sərəncamı ilə 2024-cü ilin ölkəmizdə “Yaşıl dünya naminə həmrəylik ili” elan edilməsi bu missiyaya verilən dəyərin təsdiqidir. Bu təşəbbüs sadəcə rəmzi məna daşımır, həmçinin Azərbaycanın müsbət ekoloji dəyişikliklər yaratmaq məqsədi daşıyan ölkələr üçün model olmaq istəyidir, eyni zamanda, gələcək nəsillər üçün daha yaşıl və sağlam gələcəyin qurulması istiqamətində dəyərli öhdəliyini, strateji məqsədlərini və fəal tədbirlərini əks etdirən addımdır. Azərbaycanın öz üzərinə düşən vəzifəni layiqincə yerinə yetirəcəyi və COP29-u ən yüksək səviyyədə keçirəcəyi heç kimdə şübhə doğurmur. Bu əminlik Azərbaycan martın 14-də ölkəmizin paytaxtında Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin himayəsi altında, Nizami Gəncəvi Beynəlxalq Mərkəzinin təşkilatçılığı ilə "Parçalanmış dünyanın bərpası" mövzusunda XI Qlobal Bakı Forumunda səslənən çıxışlarda da öz təsdiqini bir daha tapıb.
COP29-un Təşkilat komitəsinin üzvü, Qadın, İnkişaf, Gələcək İctimai Birliyinin sədri Gülşən Axundova mövzu ilə bağlı “İki sahil”ə açıqlamasında diqqətə çatdırdı ki, bu il martın 14-də Bakıda Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin “Parçalanmış dünyanın bərpası” mövzusunda XI Qlobal Bakı Forumunun açılış mərasimindəki çıxışı bütün dünyanın diqqətinı cəlb etmişdir. Forumun əsas mövzusu kimi, parçalanmış dünyanın bərpası öz aktualliğı ilə hər birimizin danışmalı və paylaşım etməli olduğu bir mövzudur. Bu çağırış konkret addımların atılması və ən əsası ədalətin və beynəlxalq hüququn qorunmasını sözdə deyil, əməldə də təsdiqləmək tələbidir. XI Qlobal Bakı Forumunda dünyanın 68 ölkəsindən 400-dən çox qonaq qismində dəvət olunmuş vətəndaşlardan və nüfuzlu beynəlxalq təşkilatlardan iştirak etmişdir. Forumda bir sıra mühüm məsələlərin həlli yolları, qlobal idarəçilikdə iqtisadi ittifaqların rolu, regional perspektivlər, Avropa İttifaqı və ona yaxın ölkələrlər ilə əlaqələri, gənclər siyasəti, qlobal çağırışlara qarşı dayanıqlılığın yaradılması yolları, qeyri bərabərlik, təbii resursların qıtlığı və hərbi miqrasiya kimi məsələlər müzakirə olunmuşdur. Bütün müzakirə olunan məsələlər yeni dövrün tələblərinə cavab verir. Prezident Cənab İlham Əliyev forumdakı çıxışında bir daha bəyan etdi ki, Azərbaycan daim Qarabağ məsələsini yalnız sülh yolu ilə həll etməyə çalışmışdır. Lakin bu mümkün olmamışdır. Cənab Prezident 44 günlük Vətən müharibəsinin və 24 saatlıq antiterror tədbirlərinin qaçılmazlığını şərtləndirən amillərin hər kəsə bəlli olduğunu qeyd etmişdir. Həmçinin Prezidentimiz Azərbaycanda separatçılığa birdəfəlik son qoyulduğunu və suverenliyimizin, ərazi bütövlüyümüzün bərpa edilməsini bir daha vurğulamışdır. Həmçinin, möhtərəm Prezidentimiz bu forumda 2024-cü ilin noyabrında keçiriləcək COP29 mövzusu barədə də çıxış etmişdir.
Alternativ enerji mənbələrinə fəal şəkildə sərmayə qoyulur
Təşkilat Komitəsinin üzvünün sözlərinə görə, 2021-ci ildə Şotlandiyanın Qlazqo şəhərində keçirilmiş İqlim Konfransında (COP26) Azərbaycan Respublikası qlobal iqlim dəyişmələrinin təsirlərinin yumşaldılması ilə bağlı yeni təşəbbüslə çıxış edərək, 2050-ci ilə qədər əlavə könüllü öhdəlik kimi emissiyaların 40 faizədək azaldılmasını və işğaldan azad edilmiş ərazilərdə 2050-ci ildə “netto sıfır emissiya” zonasının yaradılması niyyətini bəyan etmişdi. Qlobal iqlim dəyişikliyi problemlərini həll etmək üçün Azərbaycan məsuliyyəti öz üzərinə götürür və yaşıl keçid istiqamətində fəal işləyir. Bu səylər nəticəsində ölkə iqlim dəyişikliyi ilə mübarizənin əsas aspektlərinin təqdim ediləcəyi və müzakirə ediləcəyi beynəlxalq tədbir olan 29-cu İqlim Dəyişikliyi Konfransına (COP29) ev sahibliyinə layiq görüldü. Son onilliklərdə Azərbaycan ekoloji cəhətdən davamlı layihələrin hazırlanması və həyata keçirilməsində regionda liderlərdən birinə çevrilib. Ölkə alternativ enerji mənbələrinə, bərpa olunan enerji mənbələrinin inkişafına, eləcə də istixana qazlarının tullantılarını azaltmaq üçün yeni texnologiyaların inkişafına fəal şəkildə sərmayə qoyur. Bu siyasətin nəticəsidir ki, Azərbaycan artıq ətraf mühitin inkişafı sahəsində mühüm uğurlar əldə edib ki, bu da ona beynəlxalq diqqəti cəlb etməyə və COP29 kimi irimiqyaslı tədbirə ev sahibliyi etməyə imkan verir.
Yaşıl keçid ölkə üçün zərurətə çevrilib
Gülşən Axundova vurğuladı ki, son on ildə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin müasir və uzaqgörən siyasətinə əsaslanaraq yaşıl iqtisadiyyata keçid və davamlı inkişaf istiqamətində fəal iş aparılır. İqlim dəyişikliyi ilə bağlı məlumatlılığın artması və ətraf mühitə mənfi təsirlərin aradan qaldırılması zərurəti ilə əlaqədar yaşıl keçid ölkə üçün zərurətə çevrilib. Artıq 2012-ci ildə “Azərbaycanda Yaşıl İqtisadiyyat üzrə 2020-ci ilə qədər Dövlət Strategiyası” elan edilmişdir. Bu strategiya çərçivəsində istixana qazları emissiyalarının azaldılması, enerji səmərəliliyinin artırılması və bərpa olunan enerji mənbələrinin inkişafı üçün tədbirlər hazırlanıb həyata keçirilib. 2016-cı ildə Azərbaycan Respublikası Paris İqlim Sazişini qəbul edərək, istixana qazlarının emissiyalarını azaltmaq öhdəliyini bir daha təsdiqləyib. Bu saziş çərçivəsində ölkə karbon qazı emissiyalarının azaldılması və enerji səmərəliliyinin artırılması üzrə bir sıra tədbirləri özündə əks etdirən iqlim dəyişikliyi üzrə milli fəaliyyət planı hazırlayıb. Azərbaycanda keçiriləcək BMT-nin İqlim Dəyişikliyi Konfransının (COP29) 29-cu iclasında ölkə yaşıl keçid sahəsində öz təcrübəsini və nailiyyətlərini nümayiş etdirir.
Alternativ enerji sahəsində innovativ texnologiyaların tətbiqi ilə karbonu azaltmaq
Həmsöhbətimiz qeyd etdi ki, Azərbaycan davamlı inkişaf üçün beynəlxalq təşəbbüslərdə fəal iştirak edir ki, bu da COP29 konfransının keçirilməsində vurğulanır. Bu hadisə Azərbaycanın yaşıl keçid istiqamətində tətbiq etdiyi səylərin və innovativ yanaşmaların nəticəsidir. Azərbaycanın uğurunun əsas amillərindən biri də alternativ enerji sahəsində innovativ texnologiyaların işlənib hazırlanması və tətbiqi yolu ilə öz karbon izini azaltmaq istəyidir. Azərbaycan günəş və külək elektrik stansiyaları şəbəkəsini fəal şəkildə inkişaf etdirir, həmçinin hidroenergetika potensialından istifadəni artırır. Bu səylər istixana qazı emissiyalarını azaltmağa və daha təmiz, daha davamlı enerji təmin etməyə kömək edir. Bundan əlavə, Azərbaycan ekologiya və davamlı inkişaf sahəsində birgə layihələrin hazırlanması və həyata keçirilməsi üçün digər ölkələr və regional təşkilatlarla fəal əməkdaşlıq edir. Beləliklə, COP29-a ev sahibliyi etmək Azərbaycanın beynəlxalq davamlı inkişaf sahəsində rolunun və yaşıl keçidə sadiqliyinin növbəti təsdiqinə çevrilir.
COP29-a ev sahibliyi etmək Azərbaycanın iqlim dəyişikliyi ilə mübarizədə fəal rol oynamağa və dayanıqlı iqtisadi modelə keçməyə hazır olduğunu təsdiqləyir
Təşkilat Komitəsinin üzvünün sözlərinə görə, COP29-un Azərbaycanda keçirilməsi ölkənin yaşıl keçid istiqamətində uzunmüddətli səylərinin nəticəsidir. Tədbirin hazırlanması və təşkili Azərbaycan tərəfi üçün böyük iş və məsuliyyətdir.Azərbaycan ilkin olaraq özünün yaşıl texnologiyalarının gücləndirilməsində və ekoloji cəhətdən təmiz həllərin tətbiqində fəal iştirak edirdi. İqtisadiyyatın müxtəlif sahələrində istixana qazlarının tullantılarının azaldılmasına və enerji səmərəliliyinin artırılmasına yönəlmiş strategiya və tədbirlər hazırlanıb.COP29-a hazırlığın mühüm mərhələsi Azərbaycanın ekoloji nailiyyətlərinə beynəlxalq diqqətin cəlb edilməsi işi olmuşdur. Ölkə müxtəlif beynəlxalq forum və konfranslarda fəal iştirak edib, burada öz elmi tədqiqatlarını, texnoloji inkişaflarını və ekologiya sahəsində əldə etdiyi praktiki nailiyyətləri təqdim edib. COP29-un təşkilati aspektləri də çox səy və resurslar tələb edirdi. Azərbaycanda konfransın hazırlanması və keçirilməsi üçün iqtisadiyyatın müxtəlif sahələrinin və dövlət orqanlarının nümayəndələrinin daxil olduğu xüsusi qərargah yaradılıb.
Beynəlxalq iqlim sazişlərinə mühüm töhfə
Müsahibimizin sözlərinə görə, Azərbaycanın beynəlxalq iqlim sazişlərinə mühüm töhfəsi onun yaşıl keçid və davamlı inkişafa sadiqliyini nümayiş etdirir. Mühüm nailiyyətlərdən biri də Bakıda keçiriləcək COP29 BMT-nin iqlim dəyişikliyi sammitinin keçirilməsidir. Bu tədbirə hazırlıq dövlət və qeyri-hökumət təşkilatlarının birgə səylərini, eləcə də vətəndaş cəmiyyətinin fəal iştirakını tələb edir. Azərbaycan zəngin təbii sərvətlərə və unikal ekosistemlərə malik ölkə kimi dünya birliyi qarşısında öz məsuliyyətini dərk edir və istixana qazları emissiyalarının azaldılması, bərpa olunan enerji mənbələrinin inkişafı və enerji səmərəliliyinin artırılması üçün bütün səylərini əsirgəmir. Bu yanaşma ölkədə ekoloji vəziyyətin yaxşılaşdırılmasına kömək edir və beynəlxalq ictimaiyyətin diqqətini cəlb edir ki, bu da Azərbaycana iqlim dəyişikliyi ilə mübarizədə lider mövqe tutmağa imkan verir. COP29-un gözlənilən nəticələri və onların Azərbaycanda yaşıl keçidə təsiri COP29-a ev sahibliyi etməsinin bir sıra mühüm nəticələrə gətirib çıxaracağı və Azərbaycanda yaşıl keçidə əhəmiyyətli təsir göstərəcəyi gözlənilir. Birincisi, Azərbaycanın bu beynəlxalq tədbirdə iştirakı onun iqlim dəyişikliyi ilə mübarizədə fəal rol oynamağa və dayanıqlı iqtisadi modelə keçməyə hazır olduğunu təsdiqləyir. Bu, ölkənin müsbət imicini yaratmağa və yaşıl sənayenin inkişafı üçün investisiya cəlb etməyə kömək edir. İkincisi, COP29 Azərbaycana digər ölkələrlə təcrübə və ən yaxşı təcrübə mübadiləsi imkanı verəcək. Ölkə bərpa olunan enerji, enerji səmərəliliyi, tullantıların idarə edilməsi və yaşıl inkişafın digər aspektləri sahəsində qabaqcıl texnologiyalar və innovativ yanaşmalar haqqında məlumat əldə edə biləcək. Bu, Azərbaycana ekoloji siyasətini təkmilləşdirməyə və yaşıl məqsədlərinə nail olmaq üçün effektiv strategiyalar hazırlamağa imkan verəcək. Bundan əlavə, COP29-un nəticələri iqlim dəyişikliyi ilə mübarizədə qlobal əməkdaşlığı gücləndirəcək yeni beynəlxalq saziş və müqavilələrin hazırlanması üçün əsas ola bilər.
Yaqut Ağaşahqızı, “İki sahil”
